Lerend Netwerk Passend Onderwijs

Het Lerend Netwerk Passend Onderwijs (LNPO) is opgezet vanuit de behoefte van samenwerkingsverbanden (SWV’s) om een plek te hebben waar bestuurders, directeuren en kwaliteitsmedewerkers hun kennis en ervaringen kunnen delen om met elkaar te kunnen leren. Eind mei 2022 vonden er twee sessies plaats met het thema “Zicht en sturing op en verantwoording van doelmatige besteding middelen passend onderwijs”​. Het waren twee succesvolle middagen waarin we met een groep van 28 enthousiaste deelnemers actief in gesprek zijn gegaan over elkaars visie, uitdagingen en ook een start gemaakt hebben met de manier waarop deze uitdagingen omgezet kunnen worden in resultaten. 

Evaluatie Passend Onderwijs en stelselonderzoek 
Aanleiding voor het thema van het LNPO waren enkele actuele landelijke ontwikkelingen die de urgentie aangeven rondom het thema van de doelmatige besteding van middelen passend onderwijs. Zo komt in de Evaluatie Passend Onderwijs uit 2020 en de bijbehorende 25 maatregelen duidelijk naar voren dat er onder de samenwerkingsverbanden meer grip en zicht moet worden gecreëerd op de doelmatigheid van de besteding van middelen. Daarnaast is de Inspectie van het Onderwijs dit jaar een stelselonderzoek gestart om te onderzoeken wat er nodig is om een verbeterstap te maken. Hierin worden 40 van de 150 samenwerkingsverbanden onderzocht. Dit onderzoek wil antwoord geven op de vraag: Wat is goed zicht en sturing op en verantwoording van doelmatige besteding van middelen passend onderwijs en wat zijn de factoren, actoren, processen en instrumenten in samenwerkingsverbanden die daaraan bijdragen? Uiteindelijk moet dit leiden tot de juiste aanscherpingen van wet- en regelgeving.  

Het huidige zicht op de besteding van middelen  
Tijdens de sessies van het LNPO werd door deelnemende SWV’s aangegeven dat er op dit moment voornamelijk cijfermatig wordt gekeken naar de bestedingen. Dit wordt gedaan aan de hand van meerdere lijsten en formulieren aangeleverd vanuit de scholen. De huidige werkwijze geeft een eerste beeld van hoe de middelen zijn besteed (bijvoorbeeld aan professionalisering of extra taakuren voor een IB’er of ZOCO). Het koppelen van de inzet van de middelen met de strategische doelstellingen die het SWV en de aangesloten scholen hebben vastgelegd in het ondersteuningsplan en jaarplan blijft echter een uitdaging. Hierin liggen twee hoofdzakelijke uitdagingen voor de SWV’s: 

1. Vaak worden de doelstellingen nog in zijn algemeenheid (cijfermatig) verantwoord in plaats van een specifieke koppeling te maken richting één doel. De vraag luidt dus niet: Wat doen we met het geld? Maar juist: hoe bereiken we met dit geld de gestelde strategische doelen? 

2. Er ligt een uitdaging in het creëren van een cultuur binnen het SWV en de aangesloten scholen en schoolbesturen waarin het transparant communiceren over de inzet van middelen de norm is. Om dit te realiseren zijn er aantal punten belangrijk om op te pakken: 

• Het vergroten van het bewustzijn bij de scholen en schoolbesturen van hun rol en verantwoordelijkheid binnen de netwerkorganisatie die het SWV is, ook ten aanzien van de inzet van middelen; 

• Het creëren van beter zicht bij de scholen op de middelen die zij direct of indirect (via de besturen) ontvangen van het SWV. Het is niet ongebruikelijk dat scholen niet weten dat zij middelen van het SWV ontvangen; 

• Het inrichten van een gesprekkencyclus tussen SWV, schoolbesturen en scholen waarin het ‘goede’ gesprek centraal staat: om elkaar te versterken en niet om af te rekenen. 

Beter zicht op de doelmatige besteding van de financiële middelen 

Het begint bij een gedragen plan...
Doelmatige besteding van middelen begint bij het formuleren en vastleggen van heldere doelen die op alle niveaus binnen de organisatie gedragen zijn. Het ondersteuningsplan is hiervoor een helder startpunt. Door dit in gezamenlijkheid vast te stellen raken ook schoolbesturen en scholen doordrongen van de gemeenschappelijke opdracht binnen dit plan en wat er voor nodig en beschikbaar is om dit tot uitvoer te brengen. Zo wordt er enerzijds eigenaarschap gelegd bij de scholen en schoolbesturen voor hun bijdrage aan het plan en bijbehorende doelen. Anderzijds weten de scholen welke middelen zij direct beschikbaar hebben voor het werken aan het behalen van de doelen.   

...met heldere doelen... 
Het is belangrijk dat de doelen concreet zijn en meetbaar of merkbaar kunnen worden gemaakt aan de hand van indicatoren. Alleen zo is het mogelijk om de voortgang op het behalen van de doelen te monitoren en het resultaat aan het einde van de planperiode te evalueren. Vervolgens is het van groot belang te bepalen op welke plek(ken) de verantwoordelijkheid ligt voor het uitvoeren van de activiteiten die bijdragen aan het behalen van het doel. Daar zal namelijk bepaald worden welk stukje van de middelen vanuit het SWV waarvoor wordt ingezet. 

...die cyclisch gemonitord en geëvalueerd worden
Als doel en verantwoordelijkheid voor de uitvoer hiervan helder zijn, kan het proces (een gesprekkencyclus)worden ingericht. Deze gesprekkencyclus richt zich op het bespreken van de voortgang op de doelen (waar komen we vandaan, waar staan we nu, waar willen we naar toe en hoe komen we daar?) en het evalueren van de resultaten. In die gesprekken zal uiteindelijk antwoord kunnen worden gegeven op de vragen of en hoe de middelen hebben bijgedragen aan de gestelde doelen. Zo wordt het mogelijk te verantwoorden over hetgeen is gerealiseerd en gefundeerde keuzes te maken naar de toekomst. 

Ter afsluiting  
Het was mooi om te zien dat de aanwezige SWV’s elke LNPO weer meer en meer participeren in de thema’s die centraal staan, met vragen, maar ook ervaringen en adviezen. Misschien nog wel mooier was te horen dat de deelnemers elkaar steeds vaker weten te vinden buiten de sessies om verder met elkaar in gesprek te gaan. Ook nu weer gaven de deelnemers aan de sessies als zeer waardevol te ervaren, zowel inhoudelijk alsmede vanwege het platform dat LNPO is om samen te komen en te verbinden. De wereld van passend onderwijs wordt ervaren als een niche waarbinnen de SWV’s een centrale plaats innemen en waardevolle kennis en expertise opbouwen, maar vanuit hun rol tegen zeer specifieke vragen aanlopen. We zijn er als POS trots op dat wij een gemeenplaats kunnen bieden waarop die vragen gesteld en samen beantwoord kunnen worden.

Geïnteresseerd in deelname? Houd onze website en LinkedIn goed in de gaten voor onze volgende events!